PHÂN CHIA CÁC GIAI ĐOẠN LỨA TUỔI TRONG SỰ PHÁT TRIỂN TÂM LÍ TRẺ EM – TÂM LÍ LỨA TUỔI THEO QUAN NIỆM CỦA PHÂN TÂM HỌC.

1.      GĐ môi miệng (0-2 tuổi)

Trẻ dùng miệng để nhận biết sự vật, những đặ thù tâm lí cũng được nảy sinh liên quan trực tiếp đến những khoái cảm xoay quanh vào vùng môi miệng, sự sung sướng của trẻ khi được bú – mút có liên quan đến nhu cầu sinh lí và dần trở thành nơi thỏa mãn tình dục. Trẻ chưa phân biệt bản thân với đối tượng, trẻ rất hòa mình và gắn bó với mẹ.

Một số vấn đề về có liên quan đến tâm bệnh học trẻ em khi khủng hoảng giai đoạn chưa được giải quyết thỏa mãn:

·        Rối loạn mối quan hệ mẹ-con: bỏ ăn, ói, quấy khóc.

·        Cai sữa sớm: hẫng hụt mút tay, tật xấu trong ăn uống.

·        Cai sữa muộn: lười ăn.

Quan hệ mẹ con là chính (quan hệ mang tính thụ động).

2.      GĐ hậu môn (2-3 tuổi)

Ở giai đoạn này trẻ bớt dần đi sự thụ động trong mối quan hệ, vì đi lại được nên tự đáp ứng những nhu cầu bản thân: dần dần tách mẹ. Hay chống đối đặc biệt những nguyên tắc vệ sinh., chuyển dần khoái cảm sang hành động tiêu tiện vì trẻ xem đây như là một sản phẩm đầu tiên đem lại khoái cảm đặc biệt mang tính chủ động. Và cũng chính giai đoạn này, tình cảm mẹ con mang tính hai chiều vì nếu mẹ thỏa mãn khoái cảm của trẻ thì trẻ sẽ yêu thương và thích thú, nhưng ngược lại nếu mẹ cấm đoán thì trẻ sẽ rất căng thẳng – khó chịu…

Một số biểu hiện hành vi thể hiện sự hụt hẫng lứa tuổi ở trẻ là : bướng bỉnh, hung hăng, tấn công người khác.

Mối quan hệ mẹ con vừa mang tính thụ động và chủ động.

3.      GĐ dương vật (3- 6 tuổi)

Trẻ bắt đầu nhận thức về giới tính của mình và tình cảm của trẻ bắt đầu hướng về đối tượng thân tình có giới tính đối lập. Con trai thường thân thiết và yêu mẹ hơn, còn co gái thì quấn quýt và yêu bố hơn chính điều này đã thôi thúc trẻ ghét người còn lại (mặc cảm Edip). Theo S. Freud thì một trong những nguyên nhân chính tạo nên sự thay đồi tâm lí là do những lo lắng mình sẽ bị thiến. Chấp nhận sự cấm đoán của cha mẹ, người lớn. Yêu ghét cực đoan. Đặc điểm chính về tâm lý của lứa tuổi này là tình cảm ái kỷ.

4.      Giai đoạn ẩn lắng (7-11 tuổi)

Ở giai đoạn này trẻ bắt đầu thể hiện những dục vọn của mình một cách ngầm hơn thông qua những biến đổi bên trong như: trẻ phát triển từ hư- ngoan, dại-khôn, chỉ biết bản thân mình – nhận biết vị trí mình trong gia đình, ngoài xã hội. Biết bình tĩnh, biết tự kiềm chế. Thích các hoạt động tại nhà trường, thích làm việc tốt. Tuy nhiên những biểu hiện này cũng thật sự mãnh liệt và sâu sắc.

Hụt hẫng trong giai đoạn này được biểu hiện qua kết quả học tập.

5.      GĐ sôi động (12-15 tuổi).

Đây là gian đoạn bùng nổ khi mà những biêu hiện cơ thể phát triển là nổi trội, trẻ bắt đầu quan tâm đến cơ thể mình hơn. Trẻ hình thành những khái niệm và có cho mình sự “sở hữu” về lý tưởng và tình cảm của riêng bản thân. Muốn thoát khỏi sự kiểm soát của người lớn, muốn tự khẳng định mình như người lớn. Sự bùng nổ để khẳng định cái tôi “đang lớn” và “như một người lớn”. Ở giai đoạn này trẻ có thể xuất hiện một số biểu hiện của rối loạn hành vi.